Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
16 grudnia 2021
Aktualności
„Darowizna w rodzinie, a obowiązki podatkowe”
Na podstawie umowy darowizny jedna ze stron przedmiotowego stosunku prawnego określana, jako darczyńca zobowiązuje się do spełnienia bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanego. Chodzi zatem o nieodpłatne przekazanie oznaczonego składnika majątku na rzecz innej osoby, którym poza przeniesieniem własności rzeczy lub pieniędzy może być przykładowo również: przelew wierzytelności, zwolnienie z długu lub zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego. Z istoty określonej w ten sposób w art. 888 k.c. umowy wynika jednak, że powyższe świadczenie powinno mieć charakter jednorazowy.
Wspomnieć należy, iż darowizna skutkować może zaktualizowaniem się obowiązku podatkowego po stronie obdarowanego opartego na przepisach ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Jego wysokość zależna jest między innymi od grupy podatkowej, a jego stawki wynoszą między 3 a 20 procent części darowizny, która przekroczyła pięcioletni limit kwotowy wartości wolnej od podatku. Wspomniane grupy dzielą się na trzy kategorie obejmujące:
– w grupie I: małżonka, zstępnych, wstępnych, zięcia, pasierba, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę oraz teściów. Kwota wolna od podatku dla tej grupy wynosi 9637 zł,
– w grupie II: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych krewnych. W tym przypadku wolną od podatku będzie kwota 7276 zł,
– w grupie III: innych obdarowanych, jednak w ich przypadku kwota wolna od podatku określona została jedynie na 4902 zł.
Istotnym jest, że na gruncie powyżej określonych grup, a będąc precyzyjnym grupy I, wyróżniona została dodatkowo tzw. grupa 0, do której zaliczamy małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, ojczyma i macochę, a przynależność do niej wiąże się ze zwolnieniem z podatku w sytuacji przekroczenia wspomnianej wcześniej kwoty 9637 zł. Należy pamiętać, iż skutek taki wystąpi jedynie w przypadku zgłoszenia otrzymanej darowizny do urzędu skarbowego oraz jej właściwego udokumentowania. W przeciwnym razie konieczne będzie złożenie odpowiedniej deklaracji i zapłata podatku.
Jak stanowi art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wskazuje dodatkowo, że „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.
Na tym tle niezwykle interesująca jest niedawna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (Nr 0111-KDIB2-2.4015.140.2021.1.MM), w której uznał on, że przepisy powołanej wyżej ustawy nie wymagają, by otrzymanie środków pieniężnych nastąpić musiało w drodze przelewu bankowego. Kluczowe znaczenie ma odpowiednie udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek nabywcy. Szczególną role odgrywać zatem będzie identyfikacja stron umowy, a więc udokumentowania kto rzeczywiście dokonał wpłaty na rachunek nabywcy. Omawianą interpretacje uznać należy za korzystną z uwagi na fakt, iż wskazuje na możliwość przekazania pieniędzy, nie przelewem bankowym, a w gotówce bezpośrednio na rachunek obdarowanego z zastrzeżeniem, że stanowi ona przedmiot wykonania umowy darowizny.
Wydaje się również, że interpretacja ta jest spójna z celem omawianej regulacji prawnej, który posiada charakter społeczny i sprowadza się do ochrony interesów majątkowych członków najbliższej rodziny. Nadto powyższy sposób rozumienia wspomnianej normy pojawia się również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Odpowiednim przykładem będzie w tym miejscu teza zawarta w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego: „tak więc o tym, czy obdarowany uzyska zwolnienie od podatku poprzez zadośćuczynienie wszystkim ustawowym przesłankom przewidzianego zwolnienia winno pozostawać wyłącznie w jego gestii i być uzależnione od jego zachowania. Za takim zapatrywaniem na przewidziane w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wymogi zwolnienia podatkowego w odniesieniu do darowizny środków pieniężnych przemawia k.c. w art. 890 § 1 zd. 2, skoro umowa taka staje się skuteczna, o ile tylko przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione” (Wyrok NSA z 11.04.2019 r., II FSK 1470/17).
Wspomnieć należy, iż darowizna skutkować może zaktualizowaniem się obowiązku podatkowego po stronie obdarowanego opartego na przepisach ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Jego wysokość zależna jest między innymi od grupy podatkowej, a jego stawki wynoszą między 3 a 20 procent części darowizny, która przekroczyła pięcioletni limit kwotowy wartości wolnej od podatku. Wspomniane grupy dzielą się na trzy kategorie obejmujące:
– w grupie I: małżonka, zstępnych, wstępnych, zięcia, pasierba, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę oraz teściów. Kwota wolna od podatku dla tej grupy wynosi 9637 zł,
– w grupie II: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych krewnych. W tym przypadku wolną od podatku będzie kwota 7276 zł,
– w grupie III: innych obdarowanych, jednak w ich przypadku kwota wolna od podatku określona została jedynie na 4902 zł.
Istotnym jest, że na gruncie powyżej określonych grup, a będąc precyzyjnym grupy I, wyróżniona została dodatkowo tzw. grupa 0, do której zaliczamy małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, ojczyma i macochę, a przynależność do niej wiąże się ze zwolnieniem z podatku w sytuacji przekroczenia wspomnianej wcześniej kwoty 9637 zł. Należy pamiętać, iż skutek taki wystąpi jedynie w przypadku zgłoszenia otrzymanej darowizny do urzędu skarbowego oraz jej właściwego udokumentowania. W przeciwnym razie konieczne będzie złożenie odpowiedniej deklaracji i zapłata podatku.
Jak stanowi art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli: zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wskazuje dodatkowo, że „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym”.
Na tym tle niezwykle interesująca jest niedawna interpretacja podatkowa wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (Nr 0111-KDIB2-2.4015.140.2021.1.MM), w której uznał on, że przepisy powołanej wyżej ustawy nie wymagają, by otrzymanie środków pieniężnych nastąpić musiało w drodze przelewu bankowego. Kluczowe znaczenie ma odpowiednie udokumentowanie otrzymania środków pieniężnych dowodem ich przekazania na rachunek nabywcy. Szczególną role odgrywać zatem będzie identyfikacja stron umowy, a więc udokumentowania kto rzeczywiście dokonał wpłaty na rachunek nabywcy. Omawianą interpretacje uznać należy za korzystną z uwagi na fakt, iż wskazuje na możliwość przekazania pieniędzy, nie przelewem bankowym, a w gotówce bezpośrednio na rachunek obdarowanego z zastrzeżeniem, że stanowi ona przedmiot wykonania umowy darowizny.
Wydaje się również, że interpretacja ta jest spójna z celem omawianej regulacji prawnej, który posiada charakter społeczny i sprowadza się do ochrony interesów majątkowych członków najbliższej rodziny. Nadto powyższy sposób rozumienia wspomnianej normy pojawia się również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Odpowiednim przykładem będzie w tym miejscu teza zawarta w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego: „tak więc o tym, czy obdarowany uzyska zwolnienie od podatku poprzez zadośćuczynienie wszystkim ustawowym przesłankom przewidzianego zwolnienia winno pozostawać wyłącznie w jego gestii i być uzależnione od jego zachowania. Za takim zapatrywaniem na przewidziane w art. 4a ust. 1 pkt 2 u.p.s.d. wymogi zwolnienia podatkowego w odniesieniu do darowizny środków pieniężnych przemawia k.c. w art. 890 § 1 zd. 2, skoro umowa taka staje się skuteczna, o ile tylko przyrzeczone świadczenie zostanie spełnione” (Wyrok NSA z 11.04.2019 r., II FSK 1470/17).
Autor:
Jakub Sterna